We hebben op onze reis een heel aantal mooie oude binnensteden bezocht. En je zou kunnen zeggen dat een mooie oude binnenstad zoiets is als een fossiel, alle omstandigheden moeten juist zijn om er een te vormen.
Ten eerste heb je een rijke periode nodig waarin (nu nog) interessante gebouwen gebouwd worden. Dat kan een bloeiperiode zijn waarin handel een stad rijk maakt, een militaire dreiging waar men zich tegen wil beschermen of religieuze bloeitijd (of een combinatie).
Daarna moeten die gebouwen overleven tot nu. Dus er mogen niet al te veel rampen gebeuren. Denk bijvoorbeeld aan oorlog (plundering, brandstichting, bombardementen), natuurrampen (aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, lawines, overstromingen enz.), stadsbrand. Een andere bedreiging van een oude binnenstad is voortdurend welvaart. Als mensen genoeg geld hebben willen ze volgens de laatste mode weer wat nieuws bouwen en die “oude troep” slopen. En als de gebouwen dan tot nu toe overleefd hebben, dan zijn ze minstens door de tand des tijds aangetast. Weersinvloeden en vervuiling (zoals wisselende seizoenen, wind, regen, UV licht, maar ook roetaanslag van fabrieken en auto’s en zure regen) zorgen dat alles er verweerd en vuil uitziet.
Mijn aandacht werd hierop gevestigd toen we een paar mensen op de camping in Verona spraken. Ze vonden dat de stad er fris geverfd uitzag. En ze hadden gelijk. Veel panden hadden een mooie nieuwe kleurrijke laag plamuur gekregen.
De laatste voorwaarde is dat er nu geld moet zijn om die binnenstad op te knappen, te restaureren, waar nodig in de oude staat te herstellen en te beschermen (het uitroepen van monumenten of als werelderfgoed). Zodat de wij (leken/toeristen) de pracht en praal van weleer herkennen en kunnen bewonderen (eventueel aan de hand van een stadsgids).
Al die oude schatten kunnen blijven bestaan doordat ze onderhouden worden. Bij de Dom van Regensburg en Keulen zijn er dan ook permanente werkzaamheden van ambachtslieden zoals steenhouwers om het geheel in stand te houden. De gids in Regensburg noemde die banen zelf de meest zekere banen vanwege deze voortdurend strijd tegen het verval.
Dankzij het toerisme komt er weer geld binnen voor het onderhoud van zo’n mooie oude binnenstad, wat dan weer meer toeristen trekt. Dit zorgt vaak voor een haat liefde verhouding met toerisme. Wat ik ook herken van Amsterdam.
Door meer van deze steden te leren zien we ook waar linken zijn tussen deze steden. Sommige zijn door handel verbonden: Venetië, Salzburg en Regensburg bijvoorbeeld. En natuurlijk de steden langs een grote rivier zoals Rijn of Donau.
Het beschermen van een groot rijk zoals de Romeinen deden langs de hele Limes is een andere rode draad. Denk aan Verona, Regensburg, Xanten, Nijmegen. Ook de Venetianen bouwden vele vestingen om hun gebied te beschermen te beginnen met Venetië zelf maar ook Bergamo, Brescia, Verona en Palmanova.